دوگانه‌‌سازی کاذب برای نساختن پالایشگاه/ آیا اصل ۴۴ مانع تسهیل‌گری برای پالایشگاه‌سازی بود؟

به گزارش خبرنگار اقتصادی «رکن آنلاین»، چندی پیش بیژن زنگنه وزیر نفت در آیین افتتاح در آئین بهره‌برداری و آغاز عملیات اجرایی طرح‌های گازرسانی استانی با اشاره اینکه میزان تولید گاز در کشور از روزانه ۲۸۰ میلیون مترمکعب به ۷۰۰ میلیون مترمکعب رسیده ‌است گفت: «با این اقدام انگار ما توانسته‌ایم 2.6 میلیون بشکه نفت را پالایش کنیم و این اقدام خوبی بود که انجام شد؛ چراکه لازم نبود با احداث ۱۰ پالایشگاه با این ظرفیت تمام کشور را به کثافت و آلودگی بکشیم».

این صحبت وزیر نفت این دوگانه را در ذهن‌ها ایجاد می‌کند که این وزارتخانه باید بین توسعه میدان پارس جنوبی و احداث پالایشگاه تنها یک گزینه را انتخاب کند و وزارت نفت هم به جای پالایشگاه‌سازی، بر توسعه میادین مشترک تمرکز کرده است که البته اقدامی بسیار ضروری و مهم ‌است.

اهمیت توسعه میادین مشترک نفتی و گازی کشور و گازرسانی به روستاهای کشور بر هیچ کس پوشیده نیست، اما این موضوع نمی‌تواند دلیل بی‌توجهی این وزارت‌خانه برای پالایشگاه‌سازی باشد.  

در واقع در روزهای اخیر تیم رسانه‌ای وزارت نفت در حال ایجاد دوگانه‌هایی مثل دوگانه پالایشگاه‌سازی یا توسعه پتروشیمی، دوگانه پالایشگاه‌سازی یا توسعه میادین مشترک و مواردی از این دست هستند، در حالی که این دوگانه‌ها از اساس باطل است زیرا طبق قانون وزارت نفت مسئولیت‌هایی را بر عهده دارد که تسهیل‌گری و رگولاتوری برای تشویق بخش خصوصی به احداث پالایشگاه‌ یکی از آنها است و این وزارتخانه تاکنون از انجام این وظیفه غافل بوده است. در ادامه به بررسی تکالیف قانونی وزارت نفت پرداخته می‌شود.

*توسعه ظرفیت پالایشی و پتروپالایشی تکلیف بر زمین مانده برنامه ششم توسعه

در حال حاضر ظرفیت پالایشی دنیا حدود ۹۵ میلیون بشکه در روز است. این در حالی است که ظرفیت پالایشی ایران روزانه تنها ۲.۱ میلیون بشکه است. به بیان دیگر ایران با وجود اینکه یکی از بزرگترین دارندگان ذخایر نفتی دنیا است، سهمی حدود ۲ درصد از ظرفیت پالایشی دنیا را به خود اختصاص داده است که نسبت به میزان منابع نفتی موجود در کشور، سهمی بسیار اندک و محدود است. در این راستا جبران بخشی از این عقب ماندگی در متن قانون برنامه ششم توسعه دیده شده ‌است. در بند «الف» ماده 44 این قانون آمده است: «دولت مکلف است به منظور افزایش ارزش افزوده انرژی و تکمیل زنجیره ارزش در طول اجرای قانون برنامه اقدام‌های زیر را انجام دهد: تسهیلات لازم برای ایجاد ظرفیت پالایش مقدار دو میلیون و هفتصد هزار بشکه در روز نفت خام و میعانات گازی با ضریب پیچیدگی بالا توسط بخش غیردولتی را به نحوی برنامه‌ریزی و اجرا کند تا ترکیب تولید فرآورده آن‌ها اساساً به محصولات سبک‌تر و میان تقطیر اختصاص یابد و سهم نفت کوره در الگوی پالایش از ده درصد (۱۰%) بیشتر نشود».

حال وزارت نفت بایستی پاسخگو باشد کدام تسهیلات یا زیرساخت‌ها برای توسعه پالایشگاه‌ها دیده شده است و چرا در طی مهلت اجرای این برنامه که تنها یکسال آن باقی مانده ‌است، هیچ برنامه‌ریزی توسط این وزارتخانه انجام نشده ‌است؟ حال آنکه این وزارت‌خانه می‌توانست برنامه‌ریزی تامین پایدار خوراک، سیاست‌گذاری زنجیره ارزش، استفاده توان فنی شرکت‌های مجری پالایشگاهی و مطالعات شناسایی گلوگاه‌های توسعه پالایشگاه‌ها در کشور را در دستور کار خود قرار دهد.

نکته جالب توجه اینکه طرح «حمایت از توسعه صنایع پایین دستی نفت و میعانات گازی با استفاده از سرمایه گذاری مردمی» نیز توسط مجلس شورای اسلامی برای حمایت از توسعه پتروپالایشگاه‌ها در کشور تدوین شد و باعث تعجب است که وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش به عنوان نهادهای تخصصی و متولیان اصلی این موضوع در طول این سال‌ها هیچ اقدامی برای تسهیل‌گری جهت پالایشگ