تاریخچه یورو

؛ نحوه تبدیل آن به یکی از مهم‌ترین ذخایر ارزی در دنیا

پیش از آنکه واحد اصلی پول بسیاری از کشورها به یورو تغییر پیدا کند، دلار نقش مهمی را به عنوان اصلی‌ترین ذخایر ارزی جهان ایفا می‌کرد. در واقع همسان سازی ارز ملی نوزده کشور اروپایی با واحد ارزی به نام یورو  باعث شد تا مردم در سراسر دنیا طبق سیاست‌های انجام گرفته در این حوزه، این واحد پولی را به عنوان یکی از باارزش‌ترین واحد‌های ارزی در دنیا بشمار بیاورند.

ما در این مقاله قصد داریم تا به بررسی پیشینه‌ی شکل گیری این واحد ارزی بپردازیم و مزایای استفاده از آن در سطح جهان را مورد بررسی قرار دهیم.

تاریخچه پیدایش یورو در جهان

یورو یکی از رایج‌ترین و معروف‌ترین واحد پولی دنیا به ویژه اروپا است. نام این واحد پولی را از نام قاره اروپا  گرفته‌اند. در واقع یکی از بارزترین نتایجی که اتمام جنگ جهانی و جنگ سرد با خود به همراه داشت، شکل گیری این واحد پولی  بود. طبق اسناد بدست آمده از سال ۱۹۸۹ واضح است که از بین رفتن دیوار برلین باعث شد تا طرح تقسیم اروپا به دو بلوک شرقی و غربی بی‌نتیجه بماند؛ بنابراین تمامی محدودیت‌هایی که به واسطه این سیاست تقسیم سازی بر بخش‌های مختلف اروپا اعمال شده‌ بود پایان یافت.

ناگفته نماند که تا قبل از فروپاشی دیوار برلین، فردی فرانسوی تبار با نام ژاک دلور، سازمانی را تشکیل داده بود که وظیفه‌ی ارتباطات و توافقات لازم میان بخش‌های غربی و شرقی این دیوار را برعهده داشت. در حقیقت این وزیر فرانسوی از سال ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۵ این نهاد را مدیریت کرد و تا آن زمان تمامی هماهنگی‌های لازم اقتصادی میان کشور‌های مختلف اروپایی توسط این فرد انجام ‌می‌شد؛ به علاوه هر کشور در آن زمان دارای واحد پول مشخص و مخصوص به خود بود.

از این رو کشورهای واقع در اروپا به واسطه پیامدهای بجا مانده از دوران جنگ بسیار ضعیف شده بودند و به یک اتحاد و همبستگی در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی نیاز داشتند تا بتوانند به جبران هزینه‌های پیش آمده بپردازند. بنابراین با پایان گرفتن جنگ سرد، انقلابی تحت عنوان جنبش سرمایه داری شکل گرفت که تمام نقاط اروپا را تحت تاثیر قرار داده بود؛ به دنبال این جنبش و با کمک ژاک دلور سرانجام در سال ۱۹۹۲ تعهدنامه‌ای با نام ماستریخت شکل گرفت و در شهری با همین نام در هلند تصویب شد.

طبق این معاهده، یک همبستگی اقتصادی میان اروپاییان ایجاد شد، اینگونه که کشورهای اروپایی باید از یک واحد پولی مشابه و مشترک استفاده کنند؛ بنابراین سران اروپایی یورو با نماد € را به عنوان واحد پولی کشوران خود انتخاب کردند و بر طبق استاندارد ایزو، کد EUR را از نام قاره اروپا گرفتند و به عنوان کد استاندارد به آن اختصاص دادند.

این عهدنامه سرآغازی شد تا اروپاییان به توسعه و گسترش مبادلات اقتصادی خود بپردازند و به اهداف مالی خود رونق ببخشند. در واقع تلاش‌ها و تمایلات اروپاییان برای بهبود شرایط سیاسی و اقتصادی خود با یکدیگر باعث شد تا طرح یکسان سازی واحد پولی در میان کشورها به سرعت عملی شود. بنابراین در سال ۲۰۰۲  واحد پولی یورو بطور قانونی در اختیار همگان قرار گرفت و از آن پس مردم اروپا تمامی معاملات روزانه‌ی خود را با یورو انجام می‌دهند.

براین اساس نوزده کشور اروپایی با کنار گذاشتن واحد پولی انحصاری خود و با پذیرفتن یورو به عنوان ارز ملی‌شان، به این عهدنامه پیوستند. البته در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا برخی از کشورها لزوماً از این معاهده پیروی نکردند؛ بطور ویژه کشورهایی از قبیل بلژیک، آلمان، هلند، اسپانیا، اسلواکی، قبرس، لیتوانی، استونی، ایرلند، اسلوونی، ایتالیا، یونان، مالت، لتونی، لوکزامبورگ، فرانسه، فنلاند، اتریش و پرتغال از این طرح استقبال و پیروی کردند.

اما لازم به ذکر است که کشورهای شاخصی هم هستند که علی رغم اینکه جزو اتحادیه اروپا نیستند اما یورو را به عنوان واحد پولی کشور خود برگزیده‌اند و از آن برای مبادلات اقتصادی خود استفاده می‌کنند. این کشورها عبارتند از موناکو، واتیکان، کوزوو، مونته‌نگرو، سان مارینو و آندورا.

آمار و ارقام بدست آمده از جمعیت این کشورها حاکی از این است که بیش از سیصد و سی میلیون شهروند در دنیا از یورو در تعاملات و امور مالی خود استفاده می‌کنند؛ به همین دلیل در سفرهای خارجه دیگر به تبدیل پول‌های خود نیازی نخواهند داشت.

مزیت‌های یورو

اولین و بارزترین مزیتی که استفاده از یورو با خود به همراه داشت این بود که بروکراسی و مشکلات ناشی از تبدیل پول از میان رفت. همچنین پیشرفت تولیدات در کشورها از دیگر مزیت‌هایی است که واحد ارزی مشترک با خود به همراه داشت؛ چراکه استفاده از یورو در کشورهای در حال توسعه و ضعیف‌تر باعث شد تا آنها نیز بتوانند اقتصاد کشور خود را با معاملات پرسودی که از فروش محصولاتشان بدست می‌آورند ارتقا دهند.

علاوه براین از دیگر دلایلی که مزیت یورو را به اثبات می‌رساند این است که صنعت توریسم و گردشگری به ویژه گردشگران خارجی و غیر اروپایی در کشورهای همپیمان با این معاهده، روز به‌روز در حال افزایش است. از این رو می‌توان گفت امروزه بخش عظیمی از درآمد‌های ثابت و دائمی این کشورها از حفظ و نگهداری هوشمندانه‌ی منابع طبیعی تجدید ناپذیر است.

در واقع تا قبل از طرح یکسان سازی، مسافران برای رفتن به مسافرت‌های برون مرزی مجبور به تبدیل پول خود به پول واحد کشور مقصد بودند، به همین دلیل به خاطر وجود مشکلات موجود در فرایند تبدیل پول ترجیح می‌داند تا بیشتر از دو مقصد را برای سفرهای خارجی خود انتخاب نکنند؛ اما با پدیدار شدن یورو و سیاست‌هایی که بانک مرکزی اتحادیه اروپا در زمینه گردشگری انجام داد، گردشگران تمایل پیدا کردند تا با خیالی آسوده به تفریح و خرید در  کشورهای مختلف بپردازند.

آیا یورو وضعیت پایداری در جهان خواهد داشت؟

امروزه واحد پولی یورو تنها منحصر به یک کشور نیست بلکه یک واحد ارزی فراملی است که نمی‌توان به شکل درون کشوری درباره‌ی آن تصمیم گیری کرد. بنابراین تصمیم گیری‌های لازم درباره‌ی آن توسط اتحادیه اروپا انجام می‌شود، به همین سبب ممکن است بنا به شرایط هر کشور، تصمیمات اتخاذ شده مفید یا مضر باشد. پس بطور کلی نمی‌توان وضعیت دقیقی را برای یورو در هر دوره‌ای در نظر گرفت.

در واقع یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث شد انگلستان از این پیمان نامه‌ی یکسان سازی واحد پولی پیروی نکند همین امر بود. چرا که ارز داخلی این کشور در دسته‌ی ارزشمندترین ارزهای جهان قرار می‌گیرد، از این رو انگلستان ریسک استفاده از یورو را نپذیرفت تا وضعیت با ثبات ارزی خود را به خطر نیندازد و تا دیگر نیاز نباشد که جمعی از کشورها درباره‌ی مواضع ارزی این کشور تصمیم گیری کنند. اما در مثابل کشورهایی قدرتمندی نظیر آلمان و فرانسه، یورو را قبول کردند و اعتبار آن را به سطح بین المللی رساندند.

اما با وجود هر آنچه که گفته شد پاسخ به پایداری وضعیت یورو در آینده غیر ممکن است؛ زیرا به عقیده‌ی برخی، هرچه اوضاع اقتصادی کشورها وخیم‌تر شود، این واحد ارزی از میان برداشته می‌شود و بار دیگر اوضاع تازه بسامان رسیده‌ی اروپا دچار بحران جدی می‌شود. اما این استدلال تنها در صورتی به وقوع می‌پیوندد که پیمان قدرتمند شینگن شکسته شود. در واقع معاهده‌ی شینگن بسیاری از کشورها را متقاعد کره تا با یکسان سازی واحد پولی اروپا هم پیمان بمانند. اما نهایتاً اگر یورو کارایی خود را از دست دهد پیمان شینگن که مرتبط با گسترش توریسم و توسعه‌ی تجارت‌های آزادانه است عملاً بی‌فایده خواهد شد. شواهد موجود حاکی از این است که دولتمردان اروپایی قصد دارند تا حد ممکن از واحد پولی مشترک در میان اروپاییان محافظت کنند و مانع درهم شکستن معاهده‌ی مرتبط با آن شوند، هرچند که تا به امروز بعضی از همپیمانان معاهده شینگن، واحد پولی دیگری برای خود دارند.