ماجرای قتل دختر جنوبی
از سراسر وب
به گزارش همشهری آنلاین، در چند روز اخیر نیز ماجرای قتل دختر جنوبی بار دیگر توجه‌ها را به این سمت جلب کرد. هر چند که به نظر می‌رسد آمار قتل‌های ناموسی در چند سال اخیر روند کاهشی داشته ولی از آنجا که این مساله ریشه‌ای فرهنگی دارد، می‌توان امید داشت که به کمک آثار هنری و با بهره گیری از نظرات کارشناسی متخصصان فرهنگی بتوانیم این روند را باز هم کاهش بدهیم.
با همین نگاه، مروری اجمالی داریم به یکی از فیلم‌هایی که در زمان نمایش خود توانسته نقش مهمی در جلب توجه افکار عمومی به این معضل فرهنگی داشته باشد. «عروس آتش» ساخته زنده‌یاد خسرو سینایی یکی از آثار سینمایی است که به تعصبات عشیره‌ای و پیامدهای آن پرداخته است. سینایی این فیلم را سال ۱۳۷۸ ساخت و این اثر یک سال بعد اکران عمومی شد.
این فیلم حکایت داستان دختر تحصیل‌کرده‌ای از عشیره‌های استان خوزستان است که ناخواسته و بدون هیچ تمایلی باید با پسر عموی خود ازدواج کند. نمایش این فیلم با توجه به موضوع آن، طبیعتا واکنش‌های گوناگونی را در پی داشت. برخی مخاطبان وجوه اجتماعی آن را ستایش کردند و تعدادی دیگر معتقد بودند این فیلم نگاهی اغراق‌آمیز دارد.
اما مرور سخنانی که سینایی در همان مقطع درباره این فیلم بیان کرده بود، نه تنها درباره تعصبات قومی و قبیله‌ای چاره‌ساز است بلکه در نگاهی کلان‌تر، می‌تواند جامعه ما را از بن‌بستهای دیگری که در آن قرار گرفته نجات بدهد. بویژه اینکه بعضی از سخنان سینایی با شرایط اجتماعی فعلی هماهنگی بسیار دارد.
همانطور که اشاره شد، «عروس آتش» در زمان اکران خود واکنش‌های متعددی به دنبال داشت. ژیلا بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگار اجتماعی آن دوره در گفتگویی که با سینایی و درباره وجوه اجتماعی این فیلم در ماهنامه فیلم به انجام رسانده بود، اعتقاد داشت که فیلم، نگاهی اغراق‌آمیز به تعصبات قومی و قبیله‌ای دارد و در زمان ساخت این اثر، این اتفاقات به شکلی که در فیلم مطرح شده، وجود ندارد.
سینایی هم باور داشت که این وضعیت تغییر کرده اما در پاسخ به این دیدگاه، هدف خود را از ساخت این فیلم، شناخت فرهنگ‌ها یا به تعبیر او طبق مُد آن زمان، گفتگوی فرهنگ‌ها دانسته بود. او تاکید داشت که باید یاد بگیریم حرف یکدیگر را بفهمیم که اگر یاد نگیریم، عاقبت‌مان جز فاجعه، نخواهد بود.
این فیلمساز به گفته خودش از ابزار سینما برای بین معضلات اجتماعی و فرهنگی بهره می‌برد. برای سینایی بسیار مهم بود که فیلمش تلنگری به مخاطب بزند و برای لحظه‌ای او را به تفکر وادارد. آنچه بیش از همه در سخنان سینایی در زمان اکران فیلم قابل توجه است، نگاهی است که او به ساختار جامعه داشته است، آنچنانکه در همان گفتگو گفته بود اگر امکان گفتگو و ارتقای فرهنگی ایجاد نشود، حاصل آن چیزی جز فاجعه‌ای برای همه ما نخواهد بود.
